Hollywood yapımı olan Buz Devri filmi sinemalarda gösterime girdiğinden beri, pek çok evde çocukların kullandığı kavram haline geldi. Hollywood filmlerini bilen neredeyse herkes, filmle ve ilginç hayvan karakterleriyle bağlantı kurabilir. Aynı zamanda, filmi seyreden pek çok insan Buz Devri’nin gerçekte ne olduğunun farkında bile değildir. Bu yazı, Buz Devri hakkında bilmeniz gereken bazı şaşırtıcı gerçekleri ortaya koyuyor.

Birçok insan Buz Devri tarihini, tarihin bir dönemi olarak biliyor ve daha ötesini merak etmiyor. Ancak Buz Devri hakkında düşünebileceğinizden çok daha fazla gerçek var. Buz Devri, küresel sıcaklıkların önemli miktarda düştüğü ve hemen hemen her şey üzerinde bu küresel sıcaklık düşüşünün dramatik bir etkiye sahip olduğu dünya tarihinin bir dönemiydi.

Aşağıdaki listede, muhtemelen bilmediğiniz Buz Devri hakkında on şaşırtıcı gerçek var:

10. Buz Devri Çok Uzun Sürdü

Buz Devri’nin süresi çok uzundu ve her zaman karşılaştığımız kış mevsimi gibi değildi. Dünyanın büyük bir kısmının tanınmayacak kadar donmuş olduğu, tarihte yaşanan gerçekten farklı bir dönemdi. Buzul Çağı’nın tam zaman aralığı, 2.4 milyon yıl öncesinden 11.500 yıl öncesi olarak gösteriliyor. Bu zaman sonrasında, dünyanın bugün bildiğimiz yapısına yavaşça değişmeye başladığı biliniyor.

9. Buz Devri, Küçük Buz Devriyle Karıştırılmamalıdır

İnsanlar bazen “Buz Devri” fikrini “mini Buz Devri” veya “Küçük Buz Devri” ile karıştırırlar. Bu ikisi çok farklı olaylardır ve birbirleriyle karıştırılmamalıdır. Küçük Buz Devri MS yaklaşık 1300 – MS 1870 arası yaşanmıştır ve bu dönem sürekli olmayıp arada birçok sıcak dönem de yaşandı. Benzerlikleri isimden gelen bu iki dönem, tarihte yaşanan çok farklı iki olaydır.

8. Buz Devri Boyunca Çok Sayıda Memeli Çeşitleri Bulunmuştur

Buz Devri filmini hatırlayanların gözünün önüne muhtemelen tanımadığınız birçok yaratık görüntüsü gelir. Gerçekte de, bu hayvanların hiçbiri hayal gücü değildi. Aksine, hepsi bu dönemde yaşıyordu ve bunu çok uzun süre devam ettirdi.

Mamutlar ve kılıç dişli kaplanlardan, dev tembel hayvanlara ve yünlü gergedanlara kadar hepsi  gerçekte Buz Devri’nde yaşayan canlılardı. Büyük olasılıkla avcılık gibi insan faaliyetleri yüzünden zaman içinde bu canlıların soyu tükenmiş oldu.

7. Kanada, Kuzey Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Göllerin çoğu Buzul Çağına Geri Dönüyor

Buz Devri sona erdiğinde, donmuş olan büyük miktarda buz kütleleri erimeye başladı. Eriyen su, okyanuslara aktı. Elbette bu suyun bir bölümü de dünyanın pek çok alçak bölgesinde toplandı.

Bu alçak yerlerde bugün hala bulunabilen göller oluştu. Bu yerler arasında Norveç, İsveç, Finlandiya, Kuzey Rusya’nın bir kısmı örnek olarak söylenebilir.

Ancylus Gölü, Buz Devri nedeniyle oluşan tarih öncesi bir buzul gölüdür. Daha sonra göl Baltık Denizi’ne dönüştü. Buz Devri, Dünya’daki ilginç dönüşümler ve değişikliklerle doludur.

Buzul döneminde Kanada tamamen buzla kaplıydı. ABD’nin bir kısmı da buzla kaplıydı. Buzul Çağı’nın sonunda buz erimeye başladığında, sıkışan su göllere dönüştü. Bu iki ülke neredeyse uzun bir süre buz tabakasıyla kaplandığından, oradaki bazı göllerde buzul akıntılarının izlerini görebiliyoruz.

6. Kuzey Amerika’da İnsanların İlk Kez Buzul Çağı Civarında Yaşadığı Tahmin Edilmektedir

İnsanların ilk olarak,  Afrika kıtasında ve belki de bir ölçüde Asya’da ortaya çıktığı biliniyor. Ancak daha sonra başka bir yere Avrupa, Avustralya ve Amerika gibi yerlere taşındılar. İlk insanların Buz Devri sırasında Kuzey Amerika’ya (ve daha sonra Güney Amerika’ya) geldiğine inanılmaktadır.

Bu bölgeye gelen insanların, Kuzey Asya’yı kullanarak günümüzde Bering Boğazı olarak bilinen noktadan Asya üzerinden geldiğine inanılıyor. Bering Boğazı bugün çok geniş bir su kütlesidir, ancak Buz Devri boyunca Asya’yı Kuzey Amerika’ya bağlayan geniş bir donmuş köprü görevi görmüştür.

Başka bir teori ise; insanların Buz Devri’nde büyük bir buzlu çöl olan Kuzey Atlantik’in donmuş kısımları üzerinden, Avrupa’dan Kuzey Amerika’ya geldiğini belirtiyor.

Ancak her iki teori var olsa da Kuzey Amerika’da, tarihsel kayıtların gösterdiği kadarı ile bu zaman diliminden önce hiç insan olmadığı yönündedir.

5. Kuzey Amerika’nın Büyük Gölleri, Laurentian Büyük Gölleri, Kuzey Amerika’nın En Büyük Buzul Gölleri

Laurentian Büyük Gölleri olarak da adlandırılan Büyük Kuzey Gölleri, Kuzey Amerika’daki en büyük buzul gölleridir. Beş Great Lakes , Buz Devri son buzul erime suyu ile oluşmuştur. Bu, yaklaşık 4.000 yıl önce son Buz Devri’nin sona ermesiyle oldu. Bu göller Superior, Michigan, Huron, Erie ve Ontario’dur.

Orta Kuzey Amerika’da bile Agassiz Gölü adında çok büyük bir buzul gölü vardı. Günümüz göllerinin toplamından daha büyüktü. Göller, buzun suları eridiğinde ve alçak yerlerde toplandığında ortaya çıktılar.

4. Buzul Gölleri Tamamen Tatlı Su

Buzul gölleri tatlı sudan oluşur. Tatlı su denizden değildir ve tamamen tazedir. Bu göller arasında her taraftan kara ile izole edilmiş ancak okyanusa bağlı göller var.

Buzun tuzlu su yerine tamamen tatlı sudan oluştuğu göz önüne alındığında, Buz Devri sırasında toplanan buzun neredeyse tamamı tatlı sudan oluşur. Tatlı su gölleri, Buzul Çağı’nın sonunda buz erimeye başladıktan sonra ortaya çıktı.

3. Avrupa ve Asya’da Sayısız Buzul Gölleri Var

Avrupa’daki buzul göllerine ek olarak, Avrupa ve Asya’da da bu tür birçok göl bulunmaktadır.

Buzul Çağı’nda dünyanın kuzey bölümünün çoğunun donmuş olduğu göz önüne alındığında, bu bölgelerin geniş alanlarında hala birçok buzul gölü görülüyor.

Ladoga Gölü, Avrupa’nın en büyük buzul gölü ve Avrupa’nın en büyük tatlı su göllerinden biridir. Ayrıca dünyanın 14. incisi  olan göl, dünyanın en büyük gölü. Bu göl Rusya’nın Karelya Cumhuriyeti ve Leningrad Oblastı’nda yer almaktadır. Bu göl, Buzul Çağı sırasında buzullaşma başlayınca Weichselian buzullaşması olarak bilinen Kuzey Avrupa’daki son buzul döneminde ortaya çıkan bir parçadır.

Asya’da birçok gölü bulunuyor ve sadece Avrupa’da 15’ten fazla buzul gölü bulunuyor.

2. Buz Devri’nde Dünya Deniz Seviyeleri Daha Düşüktü

Buz Devri yaşandığı dönemde; suyun büyük kısmının buz ve kar olarak kilitlendiğinde, dünyanın deniz seviyeleri çok daha düşüktü.

Başka bir deyişle, bugün su altında olan yerler Buz Devri boyunca kuru topraklardı. Daha önce arazinin üzerinde olan, ancak bugün su altında olan yerlerden bazıları Hollanda’nın parçaları, Karayip Denizi’ndeki geniş alanlar, Endonezya ve Güneydoğu Asya çevresindeki suların parçaları vb. alanlar sayılabilir. Elbette bu alçak alanlar; ormanlar, otlaklar ve çöller gibi bitki örtüsüne de sahipti. Buzlar erimeye başladığında, sular deniz seviyelerini yükseltmeye başladı ve sonunda bu alçak alanları su altına aldı.

1. Uzak Bir Gelecekte Yeni Bir Buz Devri Ortaya Çıkabilir

Yaşadığımız çağda; dünya ikliminin değişmeye başladığı göz önüne alınırsa, bazıları tarafından yeni bir Buz Devri’nin ortaya çıktığına inanılmaktadır.

Küçük Buz Devri, yakın zamanda gerçekleşen bir olaydır. Bu bile başlı başına yakın gelecekte yeni bir Buz Devri’nin gelebileceğinin kanıtıdır.

Bazı bilim adamları, geleceğe dair iddialarında tersi bir durum küresel ısınma süreci ile yaşanacağını iddia ediyor. Her iki iddia için herhangi bir kesin sonuca varılmış değildir. Bazı bilim adamları, Buzul Çağı’nı hala bir efsane olarak görüyor.

Sonuç

Bir bütün olarak Buz Devri, binlerce yıl önce gerçekleşen ve çok soğuk bir insanlık tarihi dönemiydi. Gerçekten de, bazı bilimsel tahminlere inanılacaksa benzer koşullar bir kez daha gelebilir.