Akropolis Müzesi’de Elgin Mermerleri yok ama 2007’de geri getirilen defne yapraklarıyla süslü altın Makedon Tacı, ülkenin en nadide tarihi parçası. 2 bin 500 yıllık altın merasim tacı, 10 yıllık bir maceranın ardından ABD’den alınmıştı.
Büyük İskender’in ölümü ardından yapıldığı ve cenaze törenlerinde kullanıldığı tahmin edilen Makedon Tacı’nı, 1993 yılında Los Angeles’taki Paul Getty Müzesi, İsviçreli bir tüccara bir milyon doları aşkın bir bedel ödemişti. Tac ortaya çıkıp Los Angeles’ta sergilenmeye başlayınca Yunan hükümeti harekete geçmiş ve yasadışı yollardan çıkartıldığını iadesini istemişti. Müze önce bunu reddetmiş, ardından da 10 yılı aşkın bir süreç başlamıştı. En sonunda, sahibine ait diğer eşyalarla beraber Yunanistan’ın kuzeyinde bir mezara gömüldüğüne inanılan ve oradan ya Osmanlı döneminde mezar hırsızları, ya Kont Elgin tarafından götürüldüğü yahut da Dünya Savaşı sırasında Naziler tarafından yağmalandığı düşünülen taç, Yunanistan’a iade edilmişti.
Konu aslında büyük bir tartışma ve 2009’da da sürüyor. Çünkü en son Afganistan’dan yağmalanan eserlerin İngiliz gümrüğünde yakalanması olayı tartışmayı alevlendirdi. Halen Chicago Sanat Enstitüsü, Bavyera Eyalet Müzesi-Eski ve Yeni Pinakotek, Berlin Eyalet Müzeleri, Cleveland Sanat Müzesi, Los Angeles J. Paul Getty Müzesi, New York Solomon R. Guggenheim Müzesi, Los Angeles County Sanat Müzesi, New York Metropolitan Müzesi, Boston Güzel Sanatlar Müzesi, Paris Louvre Müzesi, New York Modern Sanatlar Müzesi, Floransa Opificio delle Pietre Dure, Philadelphia Sanat Müzesi, Madrid Prado Müzesi, Amsterdam Rijksmuseum, St. Petersburg Eyalet Heritaj Müzesi, Madrid Thyssen-Bornemisza Müzesi ve New York Whitney Museum of American Art yöneticilerinin ”Eserleri geri vermeme” üzerine yaptıkları anlaşma yürürlükte. Karun Hazineleri’nin neredeyse tamamının Uşak Müzesi’nden çaldırdığımız düşünülürse bu müzelerden birinde bunları görürsek benzer bir tartışma da bizde başlayacak.
Almanya’daki Boğazköy Sfenksi, Bergama Zeus Sunağı, Afrodisias-İhtiyar Balıkçı Heykeli; Rusya’daki Troya Hazineleri; ABD’deki Zeugma Mozaiği’ne ait parçalar, Herakles Heykeli’nin üst yarısı; Danimarka David Samling Müzesi’nde bulunan Diyarbakır Müzesi Sfenks Figürini, Akşehir Seydi Mahmut Türbesi’ne ait sanduka, İstanbul Nuruosmaniye Yazma Eserler Kütüphanesi’nden çalınan Kuran yaprakları ve Cizre Ulu Camii kapı tokmağı, Türkiye’nin iadesi için çalışmalar yaptığı eserlerden bazıları…
